Λαμπαδαρίδου-Πόθου Μαρία
Η Μαρία Λαμπαδαρίδου-Πόθου γεννήθηκε στο Κάστρο (σημερινή Μύρινα) της Λήμνου το 1933. Ο πατέρας της ονομαζόταν Κλεόβουλος και ήρθε στη Λήμνο πρόσφυγας μαζί με τους γονείς και τα εννιά αδέρφια του από το χωριό Πραστειό Προκοννήσου της Προποντίδας. Στη Λήμνο ασκούσε το επάγγελμα του μικροβιοτέχνη. Έφτιαχνε χαϊμαλιά και στολίδια για τα άλογα. Επίσης, ήταν ιεροψάλτης. Η μητέρα της, η Αθηνά Κικέζου, ήταν Λημνιά από το χωριό Κορνός.
Η Λαμπαδαρίδου μεγάλωσε με στερήσεις αλλά και με τις αφηγήσεις του πατέρα της, o οποίος ήταν εξαίρετος αφηγητής παραμυθιών, μύθων, θρύλων αλλά και αναμνήσεων από τη χαμένη πατρίδα, πλουτίζοντας τη γόνιμη φαντασία της μικρής Μαρίας και του αδερφού της Παναγιώτη, αργότερα ιατρού, ο οποίος επίσης είχε λογοτεχνικές ανησυχίες, τις οποίες εξέφρασε σε μεγάλη ηλικία εκδίδοντας το μυθιστόρημα: «Τα Σύνορα της Ευαισθησίας» (2004). Η Μαρία Λαμπαδαρίδου τέλειωσε το τοπικό Γυμνάσιο και στη συνέχεια εργάστηκε ως υπάλληλος στο Επαρχείο Λήμνου. Παράλληλα, σπούδαζε στην Πάντειο και όταν αποφοίτησε πήγε στο Παρίσι με υποτροφία της γαλλικής κυβέρνησης. Εκεί έκανε θεατρικές σπουδές και γνωρίστηκε με τον Σάμιουελ Μπέκετ, με τον οποίo διατήρησε πολύχρονη αλληλογραφία.
Όταν επέστρεψε στην Αθήνα, τοποθετήθηκε στην κεντρική υπηρεσία του Υπουργείου Εσωτερικών, από όπου και συνταξιοδοτήθηκε. Ζει στην Αθήνα με το σύζυγό της Μίνω Πόθο και το γιο της.
Από τα νεανικά της χρόνια στη Λήμνο εκδήλωσε τις λογοτεχνικές ανησυχίες της και δημοσίευσε ορισμένα πρωτόλεια κείμενα και ποιήματά της στον τοπικό τύπο. Το 1957 έγραψε και σκηνοθέτησε το δράμα «Ματωμένη Λευτεριά», εμπνευσμένο από τον κυπριακό αγώνα, το οποίο έπαιξαν μαθητές του Γυμνασίου στη Μύρινα και στο Μούδρο. Αν και πρωτόλειο και νεανικό, εν τούτοις το έργο ήταν αξιόλογο και άφησε εποχή στο νησί. Το 1959 εξέδωσε την πρώτη ποιητική της συλλογή με τίτλο «Συναντήσεις», την οποία ο Οδυσσέας Ελύτης χαρακτήρισε ποίηση ωριμότητας.
Ακολουθούν δεκάδες ποιητικές συλλογές, διηγήματα, μυθιστορήματα και θεατρικά έργα, ορισμένα από τα οποία έχουν παιχτεί και στο εξωτερικό: Γαλλία, Βέλγιο, Καναδάς, ΗΠΑ. Βιβλία της έχουν μεταφραστεί στα γαλλικά και στα αγγλικά. Το έργο της Μαρίας Λαμπαδαρίδου βραβεύτηκε επανειλημμένα.
Επίσης, έχει κάνει μεταφράσεις έργων ξένων συγγραφέων: Σάμιουελ Μπέκετ, Ζακ Λακαριέρ, Μαργκερίτ Ντυράς κ.ά. και έχει δημοσιεύσει δεκάδες κείμενα και ποιήματα σε λογοτεχνικά περιοδικά, εφημερίδες και άλλα έντυπα. Τη δεκαετία του ’70 έκανε ραδιοφωνικές εκπομπές, ορισμένες από τις οποίες μετέφερε στο γραπτό λόγο.
Ο ποιητικός λόγος της Λαμπαδαρίδου διαποτίζεται από την αγωνία της ύπαρξης, το νόημα της παρουσίας στον κόσμο αυτό, την αναζήτηση της οριακής αλήθειας πέρα από τη λογική του κόσμου. Λέει η ίδια: «Με ενδιαφέρει να μάθω ποιο είναι το όνειρο, αυτό το μεταφυσικό όνειρο που αποτελεί το υλικό της ύπαρξής μου της ίδιας.»
Ο πεζός λόγος της έχει έντονα ποιητικά χαρακτηριστικά. Άλλωστε η ίδια αποκαλεί ορισμένα έργα της «ποιητική πρόζα». Στην ουσία, ακόμα και στα ιστορικά έργα της «Μαρούλα», «Δοξανιώ», «Νικηφόρος Φωκάς», «Ξύλινο Τείχος» την απασχολούν τα ίδια ερωτήματα που υπάρχουν και στην ποίησή της. Ειδικότερα, στα μυθιστορήματα της ωριμότητάς της: «Πήραν την Πόλη, πήραν την…», «Η Έκτη Σφραγίδα» και «Ο Άγγελος της Στάχτης» το μεταφυσικό στοιχείο είναι πανταχού παρόν και δείχνει να την απασχολεί έντονα.
Παρόμοιοι προβληματισμοί αναπτύσσονται και στο θεατρικό της έργο. Γενικά, ο λόγος της Λαμπαδαρίδου ακροβατεί ανάμεσα στο λογικό και στο φανταστικό, στο υπαρκτό και στο μεταφυσικό, στο φθαρτό και στο αιώνιο. Η γοητεία των κειμένων της έγκειται στο θαυμαστό τρόπο που καταφέρνει να συνταιριάζει τον ορατό κόσμο με τον εσωτερικό αόρατο κόσμο των ηρώων της, που στην πραγματικότητα είναι ο δικός της κόσμος.
Απεβίωσε στις 17 Ιουνίου 2023.
Βραβεία – Διακρίσεις
– 1966: Βραβείο λογοτεχνίας της «Ομάδας των Δώδεκα».
– 1987: Α΄ Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το μυθιστόρημα «Η Μαρούλα της Λήμνου».
– 1991: προτάθηκε για το Αριστείο της Ευρώπης για την ποιητική συλλογή «Μυστικό Πέρασμα».
– 1995: Βραβείο πεζογραφίας του ιδρύματος Ουράνη της Ακαδημίας για το μυθιστόρημα «Με τη λάμπα θυέλλης».
Έργα
1) Συναντήσεις (1959)
2) Το όραμα του Αλέξη Φερά (1η έκδοση 1960,2η έκδοση 2002)
3) Σπουδή (1961)
4) Μικροί κόσμοι (1963)
5) Μικρό κλουβί (1965)
6) Πίσω η γη των νεκρών (1966)
7) Χάρτινα πρόσωπα (1968)
8) Τοπία εφηβείας (1969)
9) Γκρίζα πολιτεία (1η έκδοση 1971,2η έκδοση 1980,3η έκδοση 1995,4η έκδοση 2001,5η έκδοση 2011)
10) Το φως του προσώπου σου (1973)
11) Στους προδομένους καιρούς μας (1975)
12) Το παιδάκι εκείνο ήταν ένα άστρο που έσβησε (1979)
13) Samuel Beckett Η εμπειρία της υπαρξιακής οδύνης (1η έκδοση 1980,2η έκδοση 2015)
14) Ο Ορφέας στο μαγεμένο δάσος (1980)
15) Οδυσσέας Ελύτης ένα όραμα του κόσμου (1η έκδοση 1981,2η έκδοση 1994)
16) Γράμμα στο γιο μου κι ένα άστρο (1η έκδοση 1982,2η έκδοση 2002)
17) Απάντηση σ’ένα γράμμα και μια τύψη (1η έκδοση 1983,2η έκδοση 1991)
18) Νύχτες του φεγγαριού – 18 όνειρα (1984)
19) Η Μαρούλα της Λήμνου (1η έκδοση 1986,2η έκδοση 2009)
20) Σπίτι μου της Μικρασίας (1η έκδοση 1986,2η έκδοση 1995)
21) Η Υπεροχή (1987)
22) Περπατώ και ονειρεύομαι (1η έκδοση 1987,2η έκδοση 1999)
23) Μυστικό πέρασμα (1η έκδοση 1989,2η έκδοση 1996,3η έκδοση 1998)
24) Η Δοξανιώ (1η έκδοση 1990,2η έκδοση 2009)
25) Σώμα θυμήσου (1990)
26) Λυκόφως της μοναξιάς (1η έκδοση 1991,2η έκδοση 2000)
27) Νικηφόρος Φωκάς (1η έκδοση 1992,2η έκδοση 2008)
28) Με τη λάμπα θυέλλης (1η έκδοση 1993,2η έκδοση 2008)
29) Στον παράδεισο θα σε ψάχνω μοναχή (1η έκδοση 1994,2η έκδοση 2010)
30) Σώμα θυμήσου όχι μόνο το πόσο αγαπήθηκες (1995)
31) Επί πτερύγων ανέμων (1995)
32) Πήραν την Πόλη πήραν την (1η έκδοση 1996,2η έκδοση 2016, Ξενόγλωσση έκδοση 2001)
33) Θέατρο (1998)
34) Και θέα προς το Αμίλητο (1998)
35) Η έκτη σφραγίδα (1999)
36) Είμαι ένα άστρο που κλαίει μοναχό (2000)
37) Θέατρο Ι (2000)
38) Ο Άγγελος της στάχτης (1η έκδοση 2001,2η έκδοση 2019)
39) A Woman of Lemnos (2002)
40) Η επέτειος των ρόδων (2002)
41) Ο Ιερός ποταμός (2003)
42) Το ξύλινο τείχος (1η έκδοση 2006,2η έκδοση 2018)
43) Μαζεύω τα υπάρχοντά μου (2007)
44) Υγρό φεγγαρόφωτο (2009)
45) Θέατρο ΙΙ (2010)
46) Υψιπύλη η βασίλισσα του αίματος (2010)
47) Ζωή μια μέρα μόνο (2011)
48) Κι η άβυσσος μου ανέβηκε ως το γόνατο (2012)
49) Τα θαύματα θυμώνουν όταν δεν τα πιστεύεις και άλλες ιστορίες (2012)
50) Δωρεάν φθινόπωρα (2013)
51) Η δίψα με καίει εμένα και χάνομαι (2013)
52) Συνέντευξη με το φάντασμα του βάλτου (2014)
53) Αγάπησέ με και άλλα παραμύθια (2015)
54) Τα μονοπάτια του Αγγέλου μου (2016)
55) Ο πλανήτης με τα σπίτια τα κρεμαστά (2018)
56) Ως ωραίος νέκυς (2019)
57) Ο χτύπος της καρδιάς σου (2019)
58) Το σμαραγδένιο βουνό (2022)
Συμμετοχή σε συλλογικά έργα
1) Καταθέσεις για τον Χρήστο Μαλεβίτση (1998)
2) Τα θαύματα θυμώνουν όταν δεν τα πιστεύεις (1998)
3) Η Λήμνος στην Ιστορία και στο Μύθο (Ημερολόγιο του Αρχιπελάγους 2002,2002)
4) Θα βρείτε τα οστά μου υπό βροχήν (Ημερολόγιο του Αρχιπελάγους 2006,2006)
5) ΧΙΙ Διεθνής συνάντηση αρχαίου ελληνικού δράματος 2004 (2007)
6) Ημερολόγιο 2012 – Η δική μας Ελλάδα (2011)
7) Τα ποιήματα του 2012 (2013)
8) Τόποι της λογοτεχνίας (2015)
9) Τα πάθη στη λογοτεχνία (2016)
10) Ημερολόγιο 2020 – 1821 Λογοτεχνία και επανάσταση (2019)
Μεταφράσεις έργων ξένων συγγραφέων
1) Ω, οι ωραίες μέρες (Σάμουελ Μπέκετ, 1η έκδοση 1969, 2η έκδοση 1996)
2) Ο Ηνίοχος (Ζακ Λακαριέρ,1982)
3) Μαρία η Αιγυπτία (Ζακ Λακαριέρ,1η έκδοση 1983, 2η έκδοση 1999)
4) Το θαυμαστό ταξίδι του Νίλς Χόλγκερσον (Σέλμα Λάγκερλεφ,1987)
5) Ήρεμη ζωή (Μαργκερίτ Ντιράς,1989)
6) Συγγραφική πορεία (Ζακ Λακαριέρ,1994)
Δημοσιεύσεις έργων σε περιοδικά
1) Άλωση πόνου (Περιοδικό Νέα Εστία, τεύχος 770,1959)
2) Ένα λείο βότσαλο στις όχθες (Περιοδικό Νέα Εστία, τεύχος 824,1961)
3) Η πρώτη ποίηση (Περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 837,1962)
4) Ο γυάλινος κόσμος (Περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 860,1963)
5) Η γη ζεσταίνει το σπόρο (Περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 878,1964)
6) Αφιέρωση (Περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 905,1965)
7) Αυτογνωσία (Περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 908,1965)
8) Τίποτα πιο πολύ… (Περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 908,1965)
9) Αποκαθήλωση (Περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 932,1966)
10) Η επέτειος (Περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 934,1966)
11) Χαμένη γη (Περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 1002,1969)
12) Κανένας θάνατος… (Περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 1058,1971)
13) Το παιδάκι εκείνο (Περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 1198,1977)
14) Περπατώ στην οδό Αμφιαράου (Περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 1303,1981)
15) Ένα θραύσμα ονείρου (Περιοδικό Νέα Πορεία τεύχος 323-325,1982)
16) Μία μαρτυρία! (Περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 1311,1982)
17) Του Ανδρέα Καραντώνη (Περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 1328,1982)
18) Η εξορία (Περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 1424,1986)
19) Θυμήσου το λευκό ρόδο… (Περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 1431,1987)
20) Λευκό φεγγάρι (Περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 1435,1987)
21) Η μάνα (Περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 1438,1987)
22) Μοναστηρια του όρθρου (Περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 1445,1987)
23) Την άλλη φορά… (Περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 1447,1987)
24) Στη σπηλιά του Φιλοκτήτη (Περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 1450,1987)
25) Ο δρόμος (Περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 1452,1988)
26) Ψηλά στο μοναστήρι (Περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 1453,1988)
27) Ωδή στο λόρδο Βύρωνα (Περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 1530,1991)
28) Ανεμόεσσα (Περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 1559,1992)
29) Ο τόπος της φανέρωσης του μυστηρίου (περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 1587,1993)
30) Έτσι πλησίστια, Θεέ μου (Περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 1615,1994)
31) Οδυσσέας Ελύτης ο μυστικός (Περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 1674-1675,1997)
32) Έξι ανέκδοτα ποιήματα (Περιοδικό Θέματα Λογοτεχνίας τεύχος 8,1998)
33) Η Λήμνος σε ένα οδοιπορικό μνήμης (Περιοδικό Η γνώση ταξιδεύει… ελληνικά τεύχος 8,2017)
Κριτικές-παρουσιάσεις έργων άλλων συγγραφέων
1) Κριτική για το έργο της Σόνιας Καλογεροπούλου “Του κλειστού χώρου” (Περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 1305,1981)
2) Κριτική για το έργο του Αριστοτέλη Νικολαϊδη “Ερωφάντα” (Περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 1490,1989)
3) Κριτική για τα έργο της Σόνια Καλογεροπούλου “Ο στατικός χορός της” και για το έργο της Ελένης Χωρεάνθη “Μεσολόγγι, η πολιτεία του νερού (Περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 1508,1990)
4) Κριτική για το έργο του Γιάννη Κοντού “Δωρεάν σκοτάδι” (Περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 1510,1990)
5) Κριτική για το έργο του Αλέξανδρου Αδαμόπουλου “Δώδεκα και ένα ψέμματα” (Περιοδικό Διαβάζω τεύχος 313.1993)
6) Κριτική για το έργο του Θεόδωρου Γ.Μπελίτσου “Αργύριος Μοσχίδης, ο ιστορικός της Λήμνου και η εποχή του” (Περιοδικό Νέα Εστία τεύχος 1687,1997)
7) Κριτική για το έργο της Καλλιόπης Εξάρχου “Extra large” (Περιοδικό Διαβάζω τεύχος 530,2012)
