Η Δοξανιώ
Συγγραφέας: Λαμπαδαρίδου-Πόθου Μαρία
Έκδοση: Εκδόσεις Κέδρος 1η έκδοση Αθήνα 1990 , τελευταία έκδοση Αθήνα Ιανουάριος 2009
Σειρά: Ιστορικό μυθιστόρημα
Αριθμός σελίδων: 352
ISBN: 9789600403633
Περιγραφή: Η ιστορία μιας τρυφερής κόρης από τη Λήμνο. Την παίρνουν σκλάβα για να την πουλήσουν στον Χάνδακα, όμως αυτή κατορθώνει να γίνει κατάσκοπος του Νικηφόρου Φωκά. Συνεργάζεται μαζί του και ξεσηκώνει τους τρομαγμένους κρυπτοχριστιανούς. Θυσιάζεται για την απελευθέρωση της Κρήτης. Παράλληλα με τον θρύλο της Δοξανιώς, το μυθιστόρημα ζωντανεύει όλη εκείνη τη σκοτεινή περίοδο της βυζαντινής ιστορίας – μέσα του δέκατου αιώνα -, μια περίοδο γεμάτη αγριότητα, αλλά και μεγαλείο και αυτοθυσία, που συναντά από άλλους δρόμους την εποχή μας. Η τριλογία ιστορικών μυθιστορημάτων της Μαρίας Λαμπαδαρίδου-Πόθου περιλαμβάνει τα έργα “Η Δοξανιώ”, “Νικηφόρος Φωκάς”, και “Η Μαρούλα της Λήμνου”.
” Είναι συναρπαστικό να βυθίζεσαι μέσα στο χρόνο, με όλες τις εσωτερικές σου οράσεις, και ν’ απομαγνητίζεις τη σιωπή. Να ζητάς ν’ ανασύρεις τα πρόσωπα που υπήρξαν πριν από σένα στη δική σου γη, γιαν να τους δώσεις το το αίμα σου, το πάθος, το ρίγημα της ψυχής σου. Κι ύστερα, για να ζήσεις μαζί τους τη θυσία, το μεγαλείο της πράξης. Έτσι έζησα εκείνες τις πανύψηλες Ψηχές της Κρήτης. Περπάτησα στην πλατιά αμμουδιά της απόβασης των Βυζαντινών, στο Χάνδακα. Αφαίρεσα χίλια χρόνια και περιπλανήθηκα. Είχα ανάγκη να το κάμω. Οι ψυχές αγρυπνούν στη μοναξιά του χρόνου. Περιμένουν”.
Υπόθεση: Άκεσα Λήμνου, Αύγουστος του 956 μ.Χ. Ο μοναχός Αθανάσιος, έχοντας μόλις ξεφύγει από τα χέρια των Σαρακηνών πειρατών, επισκέπτεται τον φίλο του ιερέα Βασίλειο και χαρίζει στην κόρη του Δοξανιώ ένα χρυσό δαχτυλίδι. Ο άγιος διαθέτει το χάρισμα της προφητείας και αποκαλύπτει ότι το τέλος της αραβικής κυριαρχίας στην Κρήτη πλησιάζει. Επηρεασμένη από τα γεγονότα, η Δοξανιώ αποφασίζει να συμμετέχει ως ιέρεια στο τελετουργικό εξόρυξης της ιερής Λημνίας Γης στις έξι του μήνα, ενώ ο Αθανάσιος αποχαιρετά την οικογένειά της και φεύγει για τον Άθω. Τρεις μήνες μετά, ο Βυζαντινός πρωτοσπαθάριος Αλέξιος Δαφνομήλης επιστρέφει στην Κων/πολη μετά από μια αποτυχημένη εκστρατεία ανάκτησης της Κρήτης και περιγράφει στον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Πορφυρογέννητο την πανωλεθρία του στρατού. Ο νεαρός συμβασιλέας Ρωμανός, δεν ασχολείται ιδιαίτερα με όλα αυτά, καθώς ενδιαφέρεται μόνο για τις εφήμερες διασκεδάσεις. Αποφασίζει μάλιστα να παντρευτεί μια κόρη κάπελα, την πονηρή και φιλόδοξη Θεοφανώ, που τον έχει επιτήδεια μαγέψει με τα θέλγητρά της.
Δυο χρόνια αργότερα, Σαρακηνοί αποβιβάζονται στη Λήμνο και η Άκεσα σχεδόν ερημώνεται. Οι αιχμάλωτοι κάτοικοί της μεταφέρονται στον Χάνδακα και διαδραματίζονται τραγικές εικόνες στο σκλαβοπάζαρο της πόλης. Τυχερή μέσα στην ατυχία της, η Δοξανιώ αγοράζεται από τον ντόπιο κρυπτοχριστιανό Μανουήλ Κλαδά, που έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη του τοπικού εμίρη Αβδελαζίζ Κουρουπά, δεν παύει όμως να ονειρεύεται την απελευθέρωση του νησιού από τους Αγαρηνούς. Ο Φοίβος, αρχοντόπουλο της Λήμνου και κρυφός έρωτας της Δοξανιώς, σκοτώνεται ηρωικά για να μη γίνει σκλάβος. Ο ιερέας πατέρας της πουλιέται ως εργάτης στη συντήρηση των τειχών, ενώ ο μικρός της αδελφός Θεοδόσιος καταλήγει στον στάβλο του εμίρη.
Ένας χρόνος περνάει και νέος αυτοκράτορας στην Κωνσταντινούπολη στέφεται ο Ρωμανός, αφού ο γέρος πατέρας του πεθαίνει δηλητηριασμένος από τα χέρια της Θεοφανώς. Ο Αλέξιος Δαφνομήλης στέλνεται στην Κρήτη με αποστολή να συγκεντρώσει πληροφορίες για μια νέα εκστρατεία που προετοιμάζεται. Η Δοξανιώ του σώζει τη ζωή, κρύβοντάς τον στο σπίτι του Μανουήλ και ο νεαρός αξιωματικός την ερωτεύεται. Οι μήνες περνούν, και ένας τεράστιος στόλος φτάνει από τη Βασιλεύουσα στον Χάνδακα. Ο αποκλεισμός της πόλης αρχίζει ανηλεής και ο σκληρός χειμώνας που ακολουθεί ταλαιπωρεί πολιορκητές και πολιορκημένους. Χάρη στις πληροφορίες του Μανουήλ και άλλων γενναίων χριστιανών, ο Νικηφόρος Φωκάς αντιμετωπίζει με επιτυχία τις ενισχύσεις των Αράβων που καταφθάνουν από την Ταρσό και την Αφρική. Κατά την τελική έξοδο των Αγαρηνών, η Δοξανιώ θα υποδείξει στους Βυζαντινούς το ασθενές σημείο των τειχών της πόλης και θα δώσει το έναυσμα για τη μεγάλη επίθεση. Χάρη στην ηρωική θυσία της, η Κρήτη απελευθερώνεται στις 7 Μαρτίου του 961 και επιστρέφει στην αγκαλιά της αυτοκρατορίας, μετά από 136 χρόνια δοκιμασιών.
Παρουσίαση στην εφημερίδα Δημοσιογράφος 7/10/1990
Κριτική Ευάγγελου Ν.Μόσχου στο περιοδικό Νέα Εστία, τεύχος 1540 (1/9/1991)
Κριτική Ελένης Χωρεάνθη στο περιοδικό Διαβάζω, τεύχος 286 (29/4/1992)
